MŁAWA

 Stolica ziemi zawkrzeńskiej

Mława, nazwę swą wywodzi zapewne od gliniastej gleby, którą niegdyś zwano muławą. Natomiast legenda podaje, że nazwę miastu nadała Mława, żona jednego ze zdunów czeskich, którzy przywędrowali przed wiekami w te okolice, zwabieni dużą ilością surowca - gliny. Mławianie dołożyli starań, by przejeżdżający zechcieli choć na chwilę się tu zatrzymać. Obok zabytków wokół rynku - przebudowany kościół XV-wieczny, ratusz z końca XVIII w., domy, jeden z XVIII w., inne secesyjne z przełomu XIX i XX w. - wyrosły bloki osiedla mieszkaniowego, dom kultury z Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej (1963 r.) wybudowany przez społeczników rozmiłowanych w swoim mieście. Mława znana już w 2 poł. XIV w., została miastem w 1429 r., a w 1840 miastem powiatowym. Do rozwoju miasta przyczyniło się uruchomienie połączenia kolejowego z Warszawą w 2 poł XIX w.

Fragment Rynku [1974]

Osobny rozdział w dziejach miasta stanowi bohaterska obrona "pozycji mławskiej" w pierwszych dniach II wojny światowej. Na zbudowany tuż przed wojną system obrony złożony z 45 bunkrów, zwany później "polską linią Maginota", skierowane zostały pancerne armie nieprzyjaciela. "Żelazna dywizja" dowodzona przez płk. Wilhelma Lawicza odpierała ataki Niemców przez 80 godzin. Dziś w pobliżu Mławy istnieje Muzeum Żołnierzy Września, odsłonięte w 1964 r. w 25 rocznicę bitwy. Miasto wyzwolone 19.I.1945 r. zaczęło się po wojnie intensywnie rozwijać, stając się ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym.